رئیس اداره حفاظت و مدیریت زیستگاه‌های اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی گفت: حفاظت صِرف از مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست و ناکافی بودن اعتبارات از جمله عللی هستند که موجب شده‌اند که تاکنون گردشگری هدفمند و تخصصی در مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست استان‌ها محقق نشوند.
روح الله لایق، رئیس اداره حفاظت و مدیریت زیستگاه های اداره کل محیط زیست خراسان شمالی در گفتگو با عصراترک درباره این پرسش که چرا گردشگری محیط زیستی و تبدیل آن به صنعتی درآمدزا در مناطق تحت مدیریت محیط زیست کشور رونق نمی گیرد؟ اظهار کرد: در طول سالیان متمادی رویکرد سازمان محیط زیست کشور به مناطق تحت مدیریت خود فقط حفاظت صِرف بوده است تا این مناطق بِکر بمانند.
لایق با بیان اینکه مناطق تحت مدیریت سازمان محیط‌زیست کشور شامل پارک‌های ملی، مناطق حفاظت شده، پناهگاه حیات‌وحش، آثار طبیعی - ملی، مناطق شکار ممنوع و ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره هستند، گفت: باتوجه‌به اینکه سال‌ها رویکرد فقط حفاظت صِرف از این مناطق تحت مدیریت بوده است، بنابراین، اجازه هیچ‌گونه بهره‌برداری از این مناطق داده نمی‌شد و فقط با عشایری که پروانه چرای دام داشتند، اندکی تعامل وجود داشت.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در پیرامون این مناطق تحت مدیریت، روستاها و جوامع محلی با اشتغال‌های کشاورزی و دامپروری سکونت دارند، عنوان کرد: اجرای حفاظت صِرف بر عرصه این مناطق تحت مدیریت موجب شد که این جوامع محلی اجازه نداشته باشند تا بهره‌برداری‌های معقول و منطقی از این مناطق را داشته باشند.
بااین‌وجود، رئیس اداره حفاظت و مدیریت زیستگاه‌های اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی تصریح کرد: این امر سبب شد که حتی میان جوامع محلی با ادارات محیط‌زیست تعارض و تقابل‌هایی به وجود آید و حیات‌وحش نیز از این تقابل زیان ببیند.
درعین‌حال، وی بیان کرد: از ۱۵ سال قبل سازمان محیط‌زیست کشور به این نتیجه رسید که حفاظت صِرف دیگر جواب نمی‌دهد، بنابراین از تجربیات مثبت دیگر کشورها در زمینه‌هایی از جمله تعامل با جوامع بومی و محلی همچنین صدور مجوز بابت بهره‌برداری‌های معقول الگوبرداری کرد.
لایق گفت: در همین راستا، سازمان محیط‌زیست کشور انجام مطالعات طرح‌های مدیریتی برای مناطق تحت مدیریت خود را در دستور کار قرارداد که ظرفیت‌های هر منطقه تحت مدیریت، شناسایی و کارکردهای متناسب با آنها تعریف شوند.
وی افزود: در این مطالعات همچنین بررسی قابلیت‌های بهره‌برداری‌های معقول و پایدار برای جوامع بومی و محلی و دیگر بهره‌برداران نیز مدنظر قرار گرفت که برای مناطق تحت مدیریت مشخص شوند.
رئیس اداره حفاظت و مدیریت زیستگاه‌های اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی تصریح کرد: با انجام این مطالعات، موضوع گردشگری در مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست نیز در قالب گردشگری متمرکز و گردشگری گسترده مورد اهمیت قرار گرفت تا نواحی دارای این قابلیت مشخص شوند.
وی در ادامه به استان خراسان شمالی اشاره و اظهار کرد: در حال حاضر ۳۰۰ هزار هکتار از مساحت استان (معادل ۱۲ درصد از کل مساحت استان) شامل مناطق پارک ملی، حفاظت شده، پناهگاه حیات‌وحش، شکار ممنوع، آثار طبیعی – ملی و ذخیره‌گاه زیست‌کره تحت مدیریت اداره کل محیط‌زیست استان هستند.
لایق گفت: در سال ۸۱، انجام مطالعات طرح‌های مدیریت برای مناطق سالوک، ساریگل، پناهگاه حیات‌وحش میان‌دشت جاجرم، گلیل - سرانی و قورخود کلید خورد و تهیه شد.
وی افزود: البته هر پنج سال باید هر طرح مدیریتی تهیه شده، بازنگری شوند.
این مسئول در ادامه با تصریح بر این مطلب که تا به کنون تهیه، تکمیل و به روزرسانی طرح های مدیریتی مناطق اشاره شده را در دستور کار داشته ایم، اعلام کرد: هنوز به صورت عملیاتی به اجرای برنامه گردشگری در مناطق هدف محیط زیست استان که جانمایی شده اند، ورود نکرده ایم و با ادارات ذی ربط از جمله اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری همچنین دفاتر گردشگری استان وارد گفت و گو و تعامل نشده ایم.
وی با یادآوری این مطلب که انجام مطالعات و به روزرسانی آنها به اختصاص اعتبارات لازم نیازمند بوده است، در عین حال، تاکید کرد: تحقق گردشگری محیط زیستی در نواحی تعریف شده در مناطق تحت مدیریت این اداره کل نیز به دریافت اعتبارات لازم بابت آماده سازی زیرساخت های اولیه، سپس دعوت بخش خصوصی به پای کار و انجام سرمایه گذاری نیازمند است.
بااین‌وجود، رئیس اداره حفاظت و مدیریت زیستگاه‌های اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی اعلام کرد: تا به کنون اقدام اجرایی برای تحقق گردشگری در مناطق هدف فقط در منطقه سالوک انجام شده که در این منطقه مرکز بازدیدکنندگان سالوک آماده‌سازی شده است.
وی افزود: در منطقه قورخود نیز اقدام اجرایی در دستور کار قرار گرفته که تا به کنون فقط یک فضای جان‌پناه ایجاد شده است.
لایق تصریح کرد: برای اجرای طرح های گردشگری در این دو منطقه باید بخش خصوصی به پای کار دعوت و سرمایه گذاری انجام شود.
افزون بر این، وی اعلام کرد: انجام اقدامات اجرایی برای مناطق ساریگل و میان دشت جاجرم نیز مصوب شده است که منتظر ابلاغ اعتبارات هستیم.
در عین حال، این مسئول خاطرنشان کرد: هرچند که برای تحقق گردشگری هدفمند و تخصصی در مناطق تحت مدیریت محیط زیست، اعتبارات لازم بابت آماده سازی زیرساخت های ضروری باید اختصاص داده شود و تعاملات با بخش خصوصی، دفاتر گردشگری و نهادهای مردمی تقویت شوند، در عین حال، در همین شرایط نیز مناطق تحت مدیریت این اداره کل میزبان گردشگران است.
وی افزود: هر ساله مجوزهای بسیاری برای ورود گردشگران به این مناطق صادر می شود و این در حالی است که البته گردشگری های غیر سازماندهی شده در این مناطق انجام می شود که ناهنجاری های محیط زیستی نیز اتفاق می افتند.
با وجود این، رئیس اداره حفاظت و مدیریت زیستگاه‌های اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی عنوان کرد: برای کاهش اثرات ناهنجاری‌های محیط زیستی متأثر از گردشگری‌های غیرمسئولانه، این اداره کل از ۱۰ سال گذشته تا به کنون، به طور مستمر آموزش دانش‌آموزان در سطح مدارس همچنین در سطح جوامع محلی را اجرایی کرده که خوشبختانه نتایج مثبتی را نیز به همراه داشته است.
لایق در خاتمه تصریح کرد: درصورتی‌که برنامه‌ها و اهداف گردشگری در عرصه‌های تحت مدیریت محیط‌زیست کشور به‌درستی اجرایی شوند، وابستگی ادارات کل محیط‌زیست استان‌ها به اعتبارات ملی نیز کاسته خواهد شد.
انتهای پیام/قهرمانی